Γνωρίζατε ότι, εκτός από το δέρμα σας, σοβαρές βλάβες από την υπερβολική και χωρίς προστασία έκθεση στον ήλιο μπορούν να υποστούν και τα μάτια σας; Βλέπετε, η μακροχρόνια έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία έχει αποδειχτεί ότι μπορεί να προκαλέσει μια ευρεία γκάμα οφθαλμικών προβλημάτων, που ξεκινούν από το έγκαυμα του κερατοειδούς και φτάνουν μέχρι τον καρκίνο του δέρματος…
Τι πρέπει να γνωρίζετε για την ηλιακή ακτινοβολία
Το φως του ήλιου αποτελείται από ένα φάσμα που περιλαμβάνει το ορατό φως, το υπεριώδες φως (UV) και το υπέρυθρο φως (IR). Τόσο το υπεριώδες όσο και το υπέρυθρο φως είναι αόρατα στο ανθρώπινο μάτι, ωστόσο η έκθεση στο υπεριώδες φως έχει συνδεθεί με τον αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης κάποιας σοβαρής βλάβης στους οφθαλμούς και ειδικότερα στα βλέφαρα, στον κερατοειδή χιτώνα, στην ωχρά κηλίδα, στον κρυσταλλοειδή φακό και στον επιπεφυκότα.
Πιο συγκεκριμένα, βλαπτικά για τα μάτια είναι τα ακόλουθα είδη ακτινοβολίας:
Ακτίνες UVC: Θεωρούνται ιδιαίτερα επικίνδυνες τόσο για το δέρμα όσο και για τα μάτια. Ευτυχώς, όμως, το στρώμα του όζοντος στην ατμόσφαιρα τις εμποδίζει σχεδόν ολοκληρωτικά να φτάσουν στην επιφάνεια της Γης.
Ακτίνες UVB: Ο κύριος όγκος τους «φιλτράρεται» επίσης στην γήινη ατμόσφαιρα. Ωστόσο, λόγω της ελάττωσης του στρώματος του όζοντος που παρατηρείται τις τελευταίες δεκαετίες, ένα σημαντικό μέρος της ακτινοβολίας αυτής καταφέρνει πλέον να φτάσει μέχρι την επιφάνεια της Γης. Να αναφέρουμε εδώ ότι οι ακτίνες UVB είναι γνωστό ότι συμβάλλουν στη δημιουργία ηλιακών εγκαυμάτων αλλά και στο σχηματισμό καταρράκτη.
Ακτίνες UVA: Παρότι δεν είναι τόσο ισχυρές όσο οι ακτίνες UVB και UVC, εντούτοις θεωρούνται ιδιαίτερα επιζήμιες για τα μάτια και αυτό γιατί βλάπτουν άμεσα την ωχρά κηλίδα, το μέρος εκείνο του αμφιβληστροειδούς δηλαδή που είναι υπεύθυνο για την κεντρική όραση.
Μπλε φως: Πρόκειται για μέρος του ορατού φάσματος που «γειτονεύει» με την υπεριώδη ακτινοβολία. Εκπέμπεται από τις οθόνες των υπολογιστών, των smartphones, των tablets, από τους λαμπτήρες LED αλλά και τις λάμπες φθορισμού, όμως η κυριότερη πηγή αυτού δεν είναι άλλη από τον ήλιο. Σειρά μελετών έχει δείξει ότι η υπερέκθεση στο μπλε φως αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης εκφυλισμού της ωχράς κηλίδας και πρόωρου καταρράκτη.
Ποιες παθήσεις ή ασθένειες μπορούν να προκληθούν από την έκθεση στα παραπάνω είδη ακτινοβολίας;
Φωτοκερατίτιδα: Με τον όρο αυτό περιγράφεται το έγκαυμα που προξενείται από την παρατεταμένη έκθεση του κερατοειδούς χιτώνα στην υπεριώδη ακτινοβολία. Πρόκειται για μια κατάσταση ιδιαίτερα διαδεδομένη στους χειμερινούς σκιέρ, τους αγρότες, τους wind surfers, τους ψαράδες και γενικότερα σε όσους εκτίθενται τακτικά σε ιδιαίτερα υψηλές τιμές ακτινοβολίας UV είτε απευθείας, είτε λόγω της αντανάκλασης του υπεριώδους φωτός στο νερό, την άμμο ή το χιόνι.
Επίσης, αιτία δημιουργίας φωτοκερατίτιδας μπορεί να είναι η έκθεση σε κάποια ισχυρή τεχνητή πηγή υπεριώδους ακτινοβολίας, όπως οι λάμπες σολάριουμ, η λάμψη που προξενείται κατά την ηλεκτροσυγκόλληση κλπ.
Συμπτώματά της είναι ο έντονος πόνος και τσούξιμο στα μάτια, η ερυθρότητά τους και η αίσθηση ξένου σώματος, ο πονοκέφαλος, η δακρύρροια, ο θάμβος και, σε κάποιες περιπτώσεις, η προσωρινή απώλεια όρασης. Για την αντιμετώπισή της συνιστάται ενδεικτικά η χρήση τεχνητών δακρύων, ειδικών επουλωτικών αλοιφών και η επίδεση του πάσχοντος ματιού.
Καταρράκτης: Η χωρίς προστασία έκθεση στον ήλιο για μεγάλα χρονικά διαστήματα αυξάνει το ενδεχόμενο εμφάνισης πρόωρου καταρράκτη, πάθησης που αφορά την θόλωση του κρυσταλλοειδή φακού του ματιού, επηρεάζοντας εν τέλει την ποιότητα της όρασης.
Εκφύλιση της ωχράς κηλίδας: Η έκθεση στον ήλιο μπορεί αποδεδειγμένα να παίξει σημαντικό ρόλο στην εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, μια πάθηση που εμφανίζεται όταν τα κύτταρα στο κέντρο του αμφιβληστροειδούς χιτώνα αρχίζουν να αλλοιώνονται, επηρεάζοντας εν τέλει την ικανότητά του ατόμου να διαβάζει, να οδηγεί, ακόμη και να αναγνωρίζει πρόσωπα.
Κακοήθεις όγκοι στα βλέφαρα: Σε πιο σπάνιες περιπτώσεις και πάντα λόγω της υπερβολικής έκθεσης στον ήλιο είναι πιθανό να δημιουργηθούν καρκινικοί όγκοι στα βλέφαρα και ειδικότερα στα κάτω βλέφαρα.
Συμπτώματα του καρκίνου των βλεφάρων είναι η απώλεια βλεφαρίδων, το τοπικό οίδημα και η αιμορραγία, η εμφάνιση νέων κηλίδων που αναπτύσσονται ακανόνιστα κι έχουν επίσης ακανόνιστο σχήμα και, φυσικά, η χρόνια φλεγμονή που δεν φαίνεται να υποχωρεί παρά την χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής. Ενίοτε δε, καρκίνος μπορεί να αναπτυχθεί και στον επιπεφυκότα.
Στεάτιο και πτερύγιο: Τέλος, η ηλιακή ακτινοβολία έχει αποδειχθεί ότι ευθύνεται για δύο πολύ γνωστές αλλοιώσεις του επιπεφυκότα, το στεάτιο και το πτερύγιο. Εν τάχει, το μεν στεάτιο αποτελείται από κιτρινόλευκες εναποθέσεις πρωτεϊνών ή λίπους στο λευκό μέρος του ματιού, ενώ το δε πτερύγιο είναι ένα τριγωνικό στρώμα ιστού του επιπεφυκότα που ξεκινάει από το λευκό μέρος του ματιού και καταλήγει στην επιφάνεια του κερατοειδή.
Να σημειώσουμε εδώ ότι τόσο το στεάτιο, όσο και το πτερύγιο, είναι ιδιαίτερα διαδεδομένα σε κατοίκους περιοχών με υψηλή ηλιοφάνεια και θεωρούνται αντίδραση του οργανισμού στην μακροχρόνια ξηρότητα και έκθεση στον ήλιο.
Πώς μπορώ να προστατέψω αποτελεσματικά τα μάτια μου από τον ήλιο;
Πολύ απλά, κάνοντας κάποια (ιδανικά, όλα) από τα ακόλουθα:
-
Αποφεύγοντας να περνάτε πολλή ώρα σε εξωτερικούς χώρους κατά τις ώρες 10 π.μ. έως 3 μ.μ., πολύ δε περισσότερο κοντά ή πάνω σε επιφάνειες που αντανακλούν το ηλιακό φως, όπως η θάλασσα, η άμμος της παραλίας ή το χιόνι τον χειμώνα.
-
Επιλέγοντας ένα ποιοτικό ζευγάρι γυαλιών ηλίου, με επώνυμους φακούς που πιστοποιημένα μπλοκάρουν τις ακτίνες UVA και UVB. Προτιμήστε ένα ζευγάρι με μεγάλους φακούς που διαθέτουν πρόσθετες επιστρώσεις ή/και φίλτρα (όπως είναι οι καθρέπτες, το πολωτικό φίλτρο, οι πρόσθετες εσωτερικές επιστρώσεις στον φακό κτλ), ώστε να περιορίζονται όσο το δυνατό περισσότερο οι αντανακλάσεις. Στον Οπτικό Οίκο Βαρδαβάς μπορείτε να αποκτήσετε τα κορυφαία μοντέλα των διασημότερων εταιρειών, που εγγυημένα προσφέρουν αποτελεσματική προστασία απέναντι στην βλαπτική ηλιακή ακτινοβολία.
-
Φορώντας μεγάλα καπέλα ή καπέλα με πλατύ γείσο, που θα σας βοηθήσουν να κρατήσετε το ηλιακό φως μακριά από τα μάτια σας.